Trong hoạt động thi hành án dân sự, việc xử lý tài sản thông qua bán đấu giá thường gặp tình huống: sau khi đấu giá không thành, cơ quan thi hành án và tổ chức hành nghề đấu giá phải tiếp tục ký kết văn bản gì để tổ chức lại – hợp đồng mới, hợp đồng sửa đổi bổ sung, hay chỉ là phụ lục hợp đồng? Đây là một vấn đề thực tiễn gây nhiều tranh luận.
1. Cơ sở pháp lý liên quan
Luật Đấu giá tài sản 2016 (Điều 33): quy định việc đấu giá tài sản phải dựa trên hợp đồng dịch vụ đấu giá tài sản.
Điều 52 Luật Đấu giá tài sản (sửa đổi 2024, hiệu lực từ 1/1/2025): khi đấu giá không thành, tổ chức hành nghề đấu giá có trách nhiệm trả lại tài sản, giấy tờ liên quan đến tài sản đấu giá cho người có tài sản đấu giá, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định khác.
Điều 101–104 Luật Thi hành án dân sự 2008, sửa đổi 2014: quy định về việc định giá, giảm giá, tổ chức đấu giá lại.
Có thể thấy, pháp luật chỉ yêu cầu: mỗi lần tổ chức đấu giá phải có hợp đồng dịch vụ đấu giá hợp pháp, chứ không hề bắt buộc đó phải là một hợp đồng duy nhất, liên tục từ đầu đến cuối.
2. Quy định của Bộ luật Dân sự 2015
Điều 421 BLDS: Hợp đồng có thể được sửa đổi, bổ sung theo thỏa thuận; hợp đồng sửa đổi, bổ sung có hiệu lực như hợp đồng ban đầu.
Điều 403 BLDS: Phụ lục hợp đồng là văn bản kèm theo, thường được lập đồng thời với hợp đồng để quy định chi tiết. Trường hợp phụ lục hợp đồng có điều khoản trái với nội dung của điều khoản trong hợp đồng thì điều khoản này không có hiệu lực, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Do đó:
Hợp đồng sửa đổi, bổ sung → là phương án chuẩn xác, phản ánh đúng việc điều chỉnh điều khoản khi vẫn làm việc với cùng một tổ chức hành nghề đấu giá.
Phụ lục hợp đồng → chỉ phù hợp khi ban hành kèm theo hợp đồng gốc ngay từ đầu; việc ký lại sau để thay đổi giá, thời gian… chưa thật đúng bản chất pháp lý, nhưng thực tiễn vẫn thường gọi như vậy.
3. Các cách làm trong thực tiễn
Ký phụ lục hợp đồng: nhiều cơ quan áp dụng, nhưng về mặt lý luận pháp luật chưa thật sự chặt chẽ.
Ký hợp đồng sửa đổi, bổ sung: đúng tinh thần Điều 421 BLDS, được coi là hình thức phù hợp nhất.
Ký hợp đồng mới: cũng hoàn toàn hợp pháp. Đây là lựa chọn thường gặp khi:
Các bên muốn làm lại hồ sơ cho rõ ràng, minh bạch.
Có thay đổi về giá, chi phí, thời gian.
Muốn khẳng định hợp đồng đã kết thúc nhiệm vụ theo thỏa thuận ban đầu.
4. Tình huống thực tế: Chưa thanh lý hợp đồng cũ nhưng ký hợp đồng mới
Một điểm nhiều nơi còn băn khoăn: nếu hợp đồng đấu giá lần trước chưa kịp thanh lý thì có được ký hợp đồng mới không?
Điều 422 BLDS: hợp đồng chấm dứt khi mục đích của hợp đồng đã đạt được hoặc không thể đạt được.
Đối với hợp đồng dịch vụ đấu giá, mục đích chính là tổ chức một cuộc đấu giá cụ thể. Khi cuộc đấu giá đó không thành, mục đích hợp đồng đã không còn, hợp đồng coi như chấm dứt về nội dung, dù thủ tục thanh lý chưa hoàn tất.
Việc thanh lý hợp đồng là bước thủ tục hành chính – kế toán, không phải điều kiện bắt buộc để hợp đồng cũ mất hiệu lực.
Vì vậy, ký hợp đồng mới trong khi hợp đồng cũ chưa thanh lý không trái luật. Hợp đồng cũ vẫn có thể được thanh lý sau để bảo đảm tính minh bạch, nhưng điều này không ảnh hưởng tới giá trị pháp lý của hợp đồng mới.
5. Kết luận
Pháp luật không bắt buộc hợp đồng dịch vụ đấu giá phải liên tục duy trì từ đầu đến cuối, cũng không cấm việc ký hợp đồng mới sau khi đấu giá không thành.
Ký hợp đồng sửa đổi, bổ sung (Điều 421 BLDS) là phương án chặt chẽ, phù hợp khi tiếp tục làm việc với cùng một tổ chức.
Ký hợp đồng mới cũng hoàn toàn hợp pháp, đặc biệt khi các bên muốn hồ sơ rõ ràng.
Việc gọi văn bản điều chỉnh là “phụ lục hợp đồng” chỉ là thói quen thực tế, chưa thật chuẩn xác về lý luận pháp lý.
Như vậy, mỗi lần tổ chức đấu giá chỉ cần bảo đảm có một hợp đồng dịch vụ đấu giá hợp lệ. Hình thức lựa chọn là hợp đồng sửa đổi – bổ sung hay hợp đồng mới đều hợp pháp, miễn đáp ứng đúng tinh thần của Luật Đấu giá tài sản, Luật Thi hành án dân sự và Bộ luật Dân sự.
Luật sư Thạc sĩ Lê Hồng Duật
CÔNG TY ĐẤU GIÁ HỢP DANH VIỆT TÍN
