Dự thảo Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi, 2025) đang được Bộ Tư pháp trình Quốc hội, dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV vào tháng 10/2025. Đây là lần sửa đổi toàn diện, với 9 chương, 231 điều – trong đó có 50 điều mới và 93 điều được sửa đổi, bổ sung (chiếm hơn 50% nội dung luật hiện hành). Việc sửa đổi nhằm đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian xử lý, tăng tính minh bạch và hiệu quả, đồng thời tạo hành lang pháp lý phù hợp hơn với thực tiễn và thông lệ quốc tế.
1. Mục tiêu và những điểm nhấn chung của Dự thảo Luật
Dự thảo Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi) được xây dựng trên cơ sở tổng kết thực tiễn thi hành Luật hiện hành, với những mục tiêu cốt lõi:
– Hoàn thiện cơ chế, thủ tục: Rút ngắn thời gian, giảm thủ tục hành chính, đẩy nhanh quá trình thi hành án. Ví dụ, thời hạn thông báo đương sự nhận tiền có thể giảm từ 15 ngày xuống 10 ngày, và nhận tài sản từ 90 ngày xuống 30 ngày.
– Mở rộng phạm vi và tăng cường hiệu quả: Quy định rõ ràng hơn về các loại bản án, quyết định thuộc thẩm quyền thi hành của cơ quan thi hành án dân sự, đồng thời bổ sung các nguyên tắc cơ bản nhằm đảm bảo tính minh bạch và công bằng.
– Đẩy mạnh chuyển đổi số: Ứng dụng công nghệ thông tin vào toàn bộ quá trình thi hành án, hướng tới một nền thi hành án hiện đại, công khai và hiệu quả hơn.
– Tăng cường sự tham gia của khu vực tư nhân: Đây là một trong những điểm nổi bật nhất, thể hiện qua việc mở rộng vai trò của các tổ chức xã hội hóa trong hoạt động thi hành án.
2. Chế định Thừa hành viên: Vai trò mới, trách nhiệm mới
Điểm đột phá và được quan tâm nhiều nhất trong Dự thảo Luật lần này chính là việc bổ sung một chương riêng về Thừa hành viên và Văn phòng Thi hành án dân sự. Điều này cho thấy sự ghi nhận và định hướng phát triển mạnh mẽ hơn đối với mô hình xã hội hóa công tác thi hành án, nơi Thừa phát lại được chuyển đổi thành Thừa hành viên.
– Vị trí pháp lý được củng cố: Việc đưa chế định Thừa hành viên vào Luật Thi hành án dân sự sẽ nâng cao vị thế pháp lý của lực lượng này, tạo cơ sở pháp lý vững chắc hơn cho hoạt động của họ.
– Thẩm quyền tương đồng với Chấp hành viên (trong giới hạn): Dự thảo định hướng Thừa hành viên sẽ có nhiều nhiệm vụ và quyền hạn tương tự như Chấp hành viên của cơ quan thi hành án dân sự, bao gồm việc tổ chức thi hành các bản án, quyết định theo yêu cầu của đương sự.
– Văn phòng Thi hành án dân sự: Tương ứng với vai trò của Thừa hành viên, các Văn phòng Thừa phát lại hiện hành sẽ được chuyển đổi thành Văn phòng Thi hành án dân sự. Trưởng Văn phòng Thi hành án dân sự sẽ có nhiệm vụ, quyền hạn cơ bản như Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự, trừ các thẩm quyền mang tính quản lý nhà nước.
– Phối hợp trong cưỡng chế: Đối với các biện pháp cưỡng chế cần huy động lực lượng, dự thảo cũng đưa ra cơ chế rõ ràng để Văn phòng Thi hành án dân sự lập kế hoạch và phối hợp với các cơ quan chức năng để đảm bảo tính khả thi và an toàn.
Việc hợp pháp hóa và mở rộng vai trò của Thừa hành viên (tức Thừa phát lại) trong Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi) là một bước tiến quan trọng. Điều này không chỉ giúp san sẻ gánh nặng công việc cho các cơ quan thi hành án dân sự của nhà nước, mà còn tạo thêm lựa chọn cho người dân và doanh nghiệp trong việc thực thi quyền và lợi ích hợp pháp của mình một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Thừa phát lại Phạm Thị Mỹ Lê
Văn Phòng Thừa Phát Lại Tuy Hòa
