Trong thời đại mạng xã hội bùng nổ, Facebook trở thành nơi chia sẻ thông tin nhanh chóng, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Không ít trường hợp, cá nhân hoặc tổ chức bị đăng tải những thông tin xúc phạm uy tín, danh dự, nhân phẩm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và công việc.
Trong các bước xử lý, lập vi bằng qua Thừa phát lại là một thủ tục quan trọng, giúp người bị hại bảo vệ quyền lợi hợp pháp và tạo cơ sở để cơ quan có thẩm quyền truy xuất thông tin từ Facebook.
1. Vì sao cần lập vi bằng ngay khi phát hiện hành vi xúc phạm?
– Các bài viết, hình ảnh, video trên Facebook có thể bị xóa, chỉnh sửa bất cứ lúc nào. Nếu bạn chỉ chụp màn hình đơn lẻ, giá trị chứng cứ sẽ thấp và dễ bị đối phương phủ nhận.
– Vi bằng là văn bản do Thừa phát lại lập, ghi nhận sự kiện, hành vi đang xảy ra một cách khách quan, có hình ảnh/video kèm theo, được pháp luật công nhận.
– Khi lập vi bằng:
+ Thừa phát lại trực tiếp truy cập link bài viết, link ảnh, hoặc trang cá nhân chứa thông tin xúc phạm
+ Ghi nhận nội dung, thời gian, địa chỉ link, ID tài khoản…
+ Đóng dấu xác nhận của Văn phòng Thừa phát lại, tạo thành chứng cứ hợp pháp.
2. Giá trị pháp lý và khả năng hỗ trợ điều tra
Theo Nghị định 08/2020/NĐ-CP, vi bằng là nguồn chứng cứ hợp pháp để Tòa án, Viện kiểm sát, cơ quan điều tra xem xét khi giải quyết vụ việc.
Điểm đặc biệt quan trọng:
– Khi bạn nộp vi bằng kèm các link ảnh, link bài viết, ID tài khoản… cho Công an hoặc Tòa án, cơ quan này có thẩm quyền gửi yêu cầu chính thức tới Facebook.
– Facebook khi nhận yêu cầu hợp pháp sẽ cung cấp:
+ Thông tin đăng ký tài khoản (tên, email, số điện thoại liên kết).
+ Địa chỉ IP đã dùng để đăng bài.
+ Nhật ký đăng nhập, thời gian hoạt động của tài khoản…
– Đây là dữ liệu mà người bị hại không thể tự lấy được, và chỉ cơ quan có thẩm quyền mới yêu cầu được. Nhờ có vi bằng, cơ quan chức năng có địa chỉ chứng cứ chính xác để truy xuất thông tin từ Facebook, tránh trường hợp “không biết bài gốc ở đâu” hoặc “link không còn tồn tại”.
Lưu ý quan trọng:
Trên thực tế, việc Facebook (Meta) phản hồi và cung cấp thông tin cho cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam không phải lúc nào cũng chắc chắn, vì còn phụ thuộc vào quy định pháp luật quốc tế, chính sách nội bộ của Facebook, tính chất vụ việc và thời gian lưu trữ dữ liệu. Tuy nhiên, lập vi bằng vẫn là bước bắt buộc nếu bạn muốn tăng tối đa khả năng để cơ quan điều tra, Tòa án có căn cứ gửi yêu cầu chính thức tới Facebook, nhằm truy ra chủ tài khoản, địa chỉ IP, nhật ký đăng nhập và các dữ liệu liên quan. Không có vi bằng, khả năng xác định được nguồn gốc thông tin vi phạm gần như bằng 0.
3. Lợi ích khi lập vi bằng trong các vụ việc xúc phạm trên Facebook
– Bảo toàn chứng cứ gốc: Ngăn chặn nguy cơ mất dấu khi bài bị xóa/sửa.
– Tăng sức nặng pháp lý: Cơ quan tiến hành tố tụng dễ dàng chấp nhận và sử dụng làm căn cứ.
– Kích hoạt quyền yêu cầu Facebook cung cấp thông tin: Giúp cơ quan chức năng truy ra chủ tài khoản thật.
– Tiết kiệm thời gian xử lý: Không cần mất công tìm lại dữ liệu đã mất.
– Hỗ trợ yêu cầu bồi thường: Có cơ sở rõ ràng chứng minh thiệt hại.
– Răn đe người vi phạm: Khi biết bạn lập vi bằng, họ sẽ cân nhắc trước khi tiếp tục hành vi.
4. Quy trình thực hiện lập vi bằng và sử dụng để yêu cầu điều tra
Bước 1: Thu thập link bài viết, link ảnh, link tài khoản, ID tài khoản Facebook liên quan.
Bước 2: Liên hệ Văn phòng Thừa phát lại gần nhất, cung cấp các link và mô tả sự việc.
Bước 3: Thừa phát lại trực tiếp truy cập, ghi nhận toàn bộ nội dung, thời gian, địa chỉ URL và ID.
Bước 4: Lập vi bằng, in ra bản giấy, kèm dữ liệu điện tử, đóng dấu xác nhận và bàn giao cho bạn.
Bước 5: Nộp vi bằng kèm đơn tố giác hoặc đơn khởi kiện cho Công an/Tòa án.
Bước 6: Cơ quan có thẩm quyền dùng thông tin trong vi bằng để:
– Xác định chính xác bài viết và tài khoản vi phạm.
– Gửi yêu cầu pháp lý tới Facebook để nhận thông tin đăng ký, địa chỉ IP, nhật ký đăng nhập phục vụ điều tra.
5. Lời khuyên:
Nếu bị xúc phạm trên Facebook:
Không nên tự đối đáp bằng lời lẽ xúc phạm ngược – tránh vi phạm pháp luật.
Lập vi bằng càng sớm càng tốt để giữ chứng cứ.
Kết hợp luật sư để lựa chọn phương án:
Khởi kiện dân sự: yêu cầu xin lỗi, cải chính, bồi thường thiệt hại.
Tố giác tội phạm: nếu đủ yếu tố cấu thành tội “Làm nhục người khác” hoặc “Vu khống” theo Bộ luật Hình sự.
Kết luận:
Vi bằng không chỉ giúp bạn giữ lại bằng chứng, mà còn là chìa khóa để cơ quan chức năng mở ra cánh cửa thông tin từ Facebook – vốn người bình thường không thể tự truy cập. Đây là bước quan trọng để bảo vệ danh dự, uy tín và nhân phẩm của bạn trước pháp luật.
Luật sư Thạc sĩ Lê Hồng Duật
Công Ty Luật Dân Ý
